บทคัดย่อภาษาไทย

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

กิตติกรรมประกาศ

สารบัญภาพ

สารบัญแผนผัง

สารบัญลายเส้น

บทที่ 1 บทนำ

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

ความมุ่งหมายและวัตถุประสงค์ของการศึกษา

ขอบเขตของการศึกษา

ขั้นตอนการศึกษา

วิธีการศึกษา

แหล่งข้อมูล

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

บทที่ 2 อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท

ภูพระบาท

อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท

การจัดกลุ่มแหล่งภาพเขียนสีและโบราณสถาน

บทที่ 3 ร่องรอยและหลักฐานทางโบราณคดี

กลุ่มที่ 1 ถ้ำโนนหินเกลี้ยง

กลุ่มที่ 2 กลุ่มถ้ำดินเพียง

กลุ่มที่ 3 กลุ่มวัดพ่อตา-ลูกเขย

กลุ่มที่ 4 กลุ่มพระพุทธบาทบัวบก

กลุ่มที่ 5 กลุ่มห้วยหินลาด

กลุ่มที่ 6 กลุ่มโนนสาวเอ้

กลุ่มที่ 7 กลุ่มห้วยหินร่อง

กลุ่มที่ 8 กลุ่มพระพุทธบาทหลังเต่า

บทที่ 4 วิเคราะห์การใช้พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท

ความหมายของพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์

การใช้พื้นที่แหล่งภาพเขียนสีเพื่อการประกอบพิธีกรรม

      ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์

      ภาพเขียนสีสมัยประวัติศาสตร์

การดัดแปลงเพิงหินให้เป็นศาสนสถาน

การกำหนดพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ด้วยใบเสมา

ความหมายของใบเสมา

คติการสร้างและการปักเสมาหิน

หน้าที่และความสำคัญของใบเสมา

ลักษณะและการกำหนดพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ด้วยใบเสมาในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท

การกำหนดอายุสมัยของแหล่งโบราณคดีในอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบา จากโบราณสถานและโบราณวัตถุ

สมัยก่อนประวัติศาสตร์

สมัยทวารวดี

สมัยลพบุรี

สมัยล้านช้าง

สมัยรัตนโกสินทร์

สรุป

ข้อเสนอแนะ

บรรณานุกรม

ประวัติผู้วิจัย

ารค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำการศึกษาและวิเคราะห์การใช้พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี โดยทำการศึกษาจากการสำรวจเพิงหินแหล่งภาพเขียนสีและโบราณสถานในบริเวณเทือกเขาภูพระบาท ทั้งนี้เพื่อต้องการทราบถึงร่องรอยของการอยู่อาศัยและการใช้พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ทางศาสนาและความเชื่อ รวมถึงการเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท จากการศึกษาเพิงหินซึ่งเป็นแหล่งภาพเขียนสีและโบราณสถานในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท สามารถกำหนดระยะเวลาของการใช้พื้นที่ได้ 3 ยุคสมัย คือ 1. แหล่งภาพเขียนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ 2. โบราณสถานสมัยทวารวดี-ลพบุรี และ 3. โบราณสถานสมัยล้านช้าง-รัตนโกสินทร์ แต่ทั้งนี้แหล่งภาพเขียนสีและโบราณสถานต่าง ๆ ดังกล่าวนั้นได้มีการใช้พื้นที่อย่างต่อเนื่องซ้ำซ้อนกันหลายยุคสมัย โดยเพิงหินหลายแห่งมีการดัดแปลงให้เป็นไปตามรูปแบบศิลปกรรมของตามยุคสมัยต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลทางวัฒนธรรมในบริเวณเทือกเขาภูพระบาท บริเวณเทือกเขาภูพระบาทมีร่องรอยของการใช้พื้นที่เพื่อการประกอบพิธีกรรมมาตั้งแต่ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายจนถึงปัจจุบัน กล่าวคือ มีร่องรอยของการอยู่อาศัยและการประกอบพิธีกรรมในสมัยยุคเหล็ก (ราว 3,000-2,000 ปีมาแล้ว) การดัดแปลงเพิงหินให้เป็นศาสนสถานเนื่องในพระพุทธศาสนาในสมัยทวารวดี (ราวพุทธศตวรรษที่ 14-15) สมัยลพบุรี (ราวพุทธศตวรรษที่ 15-18) สมัยล้านช้าง (ราวพุทธศตวรรษที่ 19-21) และสมัยรัตนโกสินทร์ (ปัจจุบัน) ภายใต้บริบทของ “พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์” ที่เป็นบริเวณพื้นที่เกี่ยวข้องกับกลุ่มคนที่ให้ความเคารพนับถือและมีการใช้บริเวณพื้นที่เพื่อการประกอบพิธีกรรม ซึ่งอาจเป็นของกลุ่มคนในท้องถิ่นหรือกลุ่มคนที่อยู่ห่างไกลแต่มีความเคารพนับถือต่อบริเวณพื้นที่ดังกล่าว โดยพื้นที่มีการใช้งานอย่างต่อเนื่องยาวนาน