เรื่องราวของดินแดนที่มีนามว่า "สุวรรณภูมิ" อยู่ในความสนใจของนักวิชาการทั้งชาวต่างชาติและชาวไทยมาช้านาน หนึ่งในนั้นคือสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระองค์เป็นผู้มีบทบทต่อ "สุวรรณภูมิศึกษา" ของนักวิชาการไทยอย่างแท้จริง พระวินิจฉัยหลายประการยังคงได้รับการอ้างอิงถึงตราบจนกระทั่งปัจจุบัน

       เป็นที่ทราบกันดีว่าดินแดนสุวรรณภูมิหรือแผ่นดินทองปรากฎนามอยู่ในหลักฐานลายลักษณ์อักษรต่าง ๆ มาเนิ่นนานนับพันปี บ้างเขียนขึ้นในประเทศอินเดีย ศรีลังกา จีน เปอร์เซีย และชาติตะวันตก แต่ละชาติเรียกชื่อดินแดนแห่งนี้แตกต่างกันออกไป แต่ล้วนมีความหมายเช่นเดียวกันว่าเป็น "ดินแดนทอง"

      นักวิชาการที่ค้นคว้าเรื่องราวของสุวรรณภูมิต่างเชื่อว่าบ้านเมืองแห่งนี้คงมีศูนย์กลางอยู่ที่ใดที่หนึ่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ บางท่านเชื่อว่าอยู่ในดินแดนประเทศพม่า โดยมีเมืองสะเทิมเป็นศูนย์กลางสำคัญ ทว่านักวิชาการชาวไทยหลายท่าเห็นว่าศูนย์กลางน่าจะอยู่ในพื้นที่ภาคกลางของไทยมากกว่า คงไม่ผิดนักหากจะกล่าวว่าความคิดนี้มีรากฐานจากพระวินิจฉัยของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระวินิจฉัยของพระองค์ทรงเน้นให้เห็นว่าสุวรรณภูมิเป็นสถานที่ที่พระสมณทูตของพระเจ้าอโศกมหาราชมาเผยแผ่พุทธศาสนา์ ทำให้สุวรรณภูมิในฐานะดังกล่าวฉายแสงชัดตราบจนปัจจุบัน

       สุวรรณภูมิศึกษาของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทั้งในฐานะที่มีภาคกลางเป็นศูนย์กลาง และเป็นสถานที่ตั้งมั่นพุทธศาสนา จะเป็นประเด็นหลักที่จะกล่าวถึงต่อไปข้างหน้า

-