ชื่อผู้แต่ง | จีราวรรณ แสงเพ็ชร์ |
วารสาร/นิตยสาร | ดำรงวิชาการ |
เดือน | มกราคม-มิถุนายน |
ปี | 2561 |
ปีที่ | 17 |
ฉบับที่ | 1 |
หน้าที่ | 69-90 |
ภาษา | ไทย |
เทวรูปพระวิษณุจากหลักฐานโบราณคดีและประวัติศิลปะในประเทศไทย ช่วงก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 มีความสัมพันธ์เชิงพื้นที่กับเส้นทางเผยแพร่ศาสนา การค้าและศิลปกรรม จัดจำแนกตามพื้นที่ที่พบ 3 กลุ่ม คือ ภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลางและภาคตะวันตก ภาคใต้ฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตก จากการศึกษาสามารถแบ่งออกได้ 5 แบบ พระวิษณุระยะแรกจะมีความสัมพันธ์กับศิลปะอินเดียที่พบตามแนวชายฝั่งเมืองท่าทางทะเล ระยะต่อมาพบเทวรูปพระวิษณุบริเวณเมืองท่าภาคใต้ของประเทศไทยรวมถึงเมืองท่าใกล้ลำน้ำสำคัญในเขตภาคกลางและภาคตะวันออก นอกจากนี้ยังแสดงให้ถึงความสัมพันธ์ด้านรูปแบบศิลปะกับเทวรูปพระวิษณุในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คติการนับถือเทวรูปพระวิษณุยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน ดังปรากฏหลักฐานในชุมชนพ่อค้าคหบดีที่ให้ความสำคัญกับการค้าโดยเฉพาะภาคกลางของประเทศไทย การวิจัยครั้งนี้ได้พบเทวรูปพระวิษณุขนาดเล็ก จำหลักอย่างประณีตไม่มีเดือยสำหรับประดิษฐานรูปเคารพ สันนิษฐานว่าคงเป็นประติมากรรมต้นแบบ เพื่อการจำหลักพระวิษณุองค์ใหญ่ที่เป็นประธานในเทวาลัย ซึ่งเทคนิคดังกล่าวยังคงปรากฏเป็นขั้นตอนสำคัญในการจำหลักหรือการปั้นประติมากรรมที่สืบมาจนถึงปัจจุบัน
สำหรับการศึกษาเทวรูปพระวิษณุวัดดงสัก ต.พงตึก จังหวัดกาญจนบุรี ได้ใช้วิธีบูรณาการองค์ความรู้แบบสหวิทยาการ โดยใช้เทคนิค Radition X-Ray Gamma ทางวิศวกรรมนิวเคลียร์ เพื่อวิเคราะห์และจำแนกชิ้นส่วนเดิมของพระวิษณุร่วมกับการศึกษารูปแบบศิลปกรรม ผลการศึกษาพบความสัมพันธ์ด้านรูปแบบศิลปะและเทคนิคการจำหลักกับเทวรูปพระวิษณุที่ทรงผ้าสมพตสั้น ศิลปะเขมรสมัยก่อนเมืองพระนครและตอนใต้ของสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม
เทวรูปพระวิษณุวัดดงสัก ต.พงตึก จังหวัดกาญจนบุรี
เทวรูปพระวิษณุจากหลักฐานโบราณคดีและประวัติศิลปะในประเทศไทย ช่วงก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 มีความสัมพันธ์เชิงพื้นที่กับเส้นทางเผยแพร่ศาสนา การค้าและศิลปกรรม จัดจำแนกตามพื้นที่ที่พบ 3 กลุ่ม คือ ภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลางและภาคตะวันตก ภาคใต้ฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตก จากการศึกษาสามารถแบ่งออกได้ 5 แบบ พระวิษณุระยะแรกจะมีความสัมพันธ์กับศิลปะอินเดียที่พบตามแนวชายฝั่งเมืองท่าทางทะเล ระยะต่อมาพบเทวรูปพระวิษณุบริเวณเมืองท่าภาคใต้ของประเทศไทยรวมถึงเมืองท่าใกล้ลำน้ำสำคัญในเขตภาคกลางและภาคตะวันออก นอกจากนี้ยังแสดงให้ถึงความสัมพันธ์ด้านรูปแบบศิลปะกับเทวรูปพระวิษณุในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คติการนับถือเทวรูปพระวิษณุยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน ดังปรากฏหลักฐานในชุมชนพ่อค้าคหบดีที่ให้ความสำคัญกับการค้าโดยเฉพาะภาคกลางของประเทศไทย การวิจัยครั้งนี้ได้พบเทวรูปพระวิษณุขนาดเล็ก จำหลักอย่างประณีตไม่มีเดือยสำหรับประดิษฐานรูปเคารพ สันนิษฐานว่าคงเป็นประติมากรรมต้นแบบ เพื่อการจำหลักพระวิษณุองค์ใหญ่ที่เป็นประธานในเทวาลัย ซึ่งเทคนิคดังกล่าวยังคงปรากฏเป็นขั้นตอนสำคัญในการจำหลักหรือการปั้นประติมากรรมที่สืบมาจนถึงปัจจุบัน
สำหรับการศึกษาเทวรูปพระวิษณุวัดดงสัก ต.พงตึก จังหวัดกาญจนบุรี ได้ใช้วิธีบูรณาการองค์ความรู้แบบสหวิทยาการ โดยใช้เทคนิค Radition X-Ray Gamma ทางวิศวกรรมนิวเคลียร์ เพื่อวิเคราะห์และจำแนกชิ้นส่วนเดิมของพระวิษณุร่วมกับการศึกษารูปแบบศิลปกรรม ผลการศึกษาพบความสัมพันธ์ด้านรูปแบบศิลปะและเทคนิคการจำหลักกับเทวรูปพระวิษณุที่ทรงผ้าสมพตสั้น ศิลปะเขมรสมัยก่อนเมืองพระนครและตอนใต้ของสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม
เทวรูปพระวิษณุวัดดงสัก ต.พงตึก จังหวัดกาญจนบุรี