ที่ตั้ง | ภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ |
พิกัด | 15.465584 N, 101.144684 E |
อายุสมัย | ระหว่าง ปี พ.ศ. 1101 ถึง 1590 |
แหล่งน้ำสำคัญ | แม่น้ำป่าสัก,แม่น้ำลพบุรี,ลำน้ำเหียง |
คำสำคัญ/ป้ายกำกับ | ศาสนสถาน พุทธศาสนา ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ นิกายมหายาน นิกายเถรวาท |
แกลเลอรี |
|
ชื่อแหล่ง : | เขาคลังใน |
ที่ตั้ง : | ภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ |
พิกัด : | 15.465584 N, 101.144684 E |
อายุสมัย : | ระหว่าง ปี พ.ศ. 1101 ถึง 1590 |
แหล่งน้ำสำคัญ : | แม่น้ำป่าสัก,แม่น้ำลพบุรี,ลำน้ำเหียง |
คำสำคัญ/ป้ายกำกับ : | ศาสนสถาน พุทธศาสนา ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ นิกายมหายาน นิกายเถรวาท |
ยุคสมัย : | ทวารวดี |
วันที่เผยแพร่ข้อมูล : | 6 พ.ย. 2565 |
- ค.ศ.1934 (พ.ศ.2477): สมเด็จ ฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ดำเนินการสำรวจ และกล่าวถึงเมืองศรีเทพว่า “ที่กลางเมืองมีปรางค์ เทวสถาน และมีโคกดินกับแผ่นศิลาแลงซึ่งแสดงว่าเคยเป็นเทวสถาน” เป็นไปได้ว่าอาจกล่าวถึงโบราณสถานเขาคลังใน
- ค.ศ.1935-1937 (พ.ศ.2478–2480): ควอริทช์ เวลส์ ศึกษารูปแบบสถาปัตยกรรม และสันนิษฐานว่าเขาคลังในถูกสสร้างขึ้นเป็นศาสนบรรพต เช่นเดียวกับปราสาทบากอง และปราสาทบายน ที่เมืองพระนคร
- ค.ศ.1978 (พ.ศ.2521): หน่วยศิลปากรที่ 3 สุโขทัย ดำเนินการขุดหลุมทดสอบบริเวณเขาคลังใน
- ค.ศ.1983 (พ.ศ.2526): กรมศิลปากรดำเนินการขุดทดสอบทางโบราณคดีระหว่างสระปรางค์ กัรบเขาคลังใน เพื่อจัดตั้งโครงการอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ
- ค.ศ.1987-2000 (พ.ศ.2530–2543): อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพจัดทำแผนแม่บทเมืองศรีเทพ และดำเนินงานทางโบราณสถานเขาคลังใน ปรางค์ศรีเทพ ปรางค์สอบพี่น้อง และโบราณสถานขนาดเล็กในเมือง และนอกเมืองรวม 40 แห่ง
- ค.ศ.1988 (พ.ศ.2531): นิติ แสงวัณณ์ และคณะ ขุดแต่งโบราณสถานเขาคลังในด้านทิศตะวันออก
เขาคลังใน ตั้งอยู่บริเวณกลางเมืองในของเมืองศรีเทพ มีถนนลูกรังเชื่อมไปปรางค์สองพี่น้องด้านทิศเหนือ โดยเขาคลังใน เป็นชื่อที่ชาวบ้านเรียกกัน โดยมาจากสภาพพื้นที่ที่เคยเป็นเนินดิน และต้นไม้ปกคลุมจนมีสัณฐานคล้ายภูเขา โดยชาวบ้านเชื่อว่าโบราณสถานแห่งนี้เคยเป็นที่เก็บของมีค่า จึงเรียกว่าเขาคลัง
โบราณสถานเขาคลังในเป็นศาสนสถานในศาสนาพุทธ สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่แรกสร้างเมืองศรีเทพ หรือราวพุทธศตวรรษที่ 12 โดยเดิมถูกสร้างขึ้นในศาสนาพุทธเถรวาท แต่ต่อมาราวพุทธศตวรรษที่ 14 จึงเปลี่ยนเป็นพุทธศาสนามหายาน
ลักษณะทางสถาปัตยกรรมประกอบด้วย สถาปัตยกรรมประฐานบนแผนผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ก่อสร้างด้วยศิลาแลง ขนาด 28 x 44 เมตร สูงประมาณ 12 เมตร หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ด้านหน้ามีบันไดขึ้นสู่ลานด้านบน ด้านทิศตะวันตกมีรอยรูปฐานสี่เหลี่ยมซึ่งสันนิษฐานว่าเคยมีสถูป มณฑป หรือวิหาร เป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพตั้งอยู่ ด้านทิศตะวันออกเป็นลานกว้างสำหรับประกอบพิธีกรรม
ตัวฐานอาคารมีการประดับด้วยประติมากรรมปูนปั้นรูปคนแคระแบก และลวดลายดอกไม้พรรณพฤกษา เรขาคณิต ซึ่งพบอยู่ทั่วไปในงานสถาปัตยกรรมสมัยทวารวดีในภาคกลาง แต่สิ่งที่พบเฉพาะในศรีเทพ คือประติมากรรมคนแคระของศรีเทพจะมีส่นวหัวเป็นสัตว์ประเภทต่าง ๆ เช่น ลิง สิงห์ หรือกระบือ นอกจากนี้ยังพบลายปูนปั้นเศียรพระพุทธรูปแบบศิลปะทวารวดี
โบราณวัตถุที่พบได้แก่ เศียรพระพุทธรูปปูนปั้น พระพุทธรูปสำริดประทับนั่งปางสมาธิ และประทับยืนปางแสดงธรรม และยังพบพระโพธิสัตว์อาริยเมตไตรยสำริดและเงิน
กรมศิลปากร. อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ. กรุงเทพฯ : รุ่งศิลป์การพิมพ์ 2550.
ศูนย์มานุษยวิทยานิรินธร. เขาคลังใน. เข้าถึงจาก https://db.sac.or.th/archaeology/archaeology/52
อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ. ตำแหน่ง และการจัดวางประติมากรรมปูนปั้นโบราณสถานเขาคลังใน. เข้าถึงจาก
https://www.finearts.go.th/sitheppark/view/26333-ตำแหน่งและการจัดวางประติมากรรมปูนปั้นโบราณสถานเขาคลังใน