[ประวัติศาสตร์นอกตำรา] ขบวนเรือเสด็จของพระนางจามเทวีช่วงสุดท้าย จากเมืองสร้อยยังคงทวนกระแสน้ำแม่ปิง ขึ้นสู่ทางเหนือต่อไปยังหริภุญไชย ตำนานทั้งฉบับหลวง ฉบับพื้นบ้าน และมุขปาฐะตลอดสองฝั่งนำ้ปิง ปรากฏเรื่องราวและสถานที่มากมายหลายแห่ง ทั้งที่พระนางจามเทวีเสด็จผ่าน รวมทั้งที่ทรงตั้งบ้านและเมืองขึ้น อาทิ เมืองปลาเต่า บ้านโทรคาม วิปะสิทธิเจดีย์ หอด (ฮอด) อังคะรัฏฐะ วังสะแคง แม่ขาว พระธาตุดอยน้อย เวียงเกาะกลาง ท่าเชียงทอง บ้านรมยคาม (วัดกู่ละมัก) และเวียงเล็ก เมื่อถึงหริภุญไชย พระองค์เสด็จนั่งเมือง จากนั้นอีก 7 ปีต่อมา ทรงสละราชบัลลังก์ให้แก่พระราชโอรสองค์โต และเสด็จออกถือศีล นุ่งขาวห่มขาว จนกระทั่งเสด็จสวรรคต เรื่องราวของพระนางจามเทวียังคงถูกตั้งคำถามเสมอมาว่า พระนางเป็นสตรีที่มีตัวตนทางประวัติศาสตร์ หรือเป็นเพียงวีรสตรีในตำนาน และเหตุใดพระนางจึงยังคงอยู่ในความทรงจำของผู้คนรุ่นแล้วรุ่นเล่า ตลอดเส้นทางจากละโว้สู่หริภุญไชย มาตลอดระยะเวลาอันยาวนานหลายร้อยปี