วัฒนธรรมโลงไม้ มีอายุระหว่าง 2,600 - 1,000 ปีมาแล้ว เป็นตัวแทนของพิธีกรรมการฝังศพของชุมชนก่อนประวัติศาสตร์ในยุคโลหะสมัยเหล็กบนพื้นที่สูงใน อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน นอกจากนี้ยังพบกระจายใน จ.เชียงใหม่ และ จ.กาญจนบุรี มีรูปแบบการปลงศพที่โดดเด่นแตกต่างจากภูมิภาคอื่น ๆ กล่าวคือฝังศพครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 ภายในโลงไม้แล้วนำไปวางไว้ในถ้ำ หรือเพิงผา ไม่ได้ขุดหลุมฝังเช่นในที่อื่น คนในวัฒนธรรมนี้ให้ความสำคัญกับพิธีกรรมความตาย พบหลักฐานแสดงถึงการคัดเลือกไม้ การเตรียมไม้ การทำโลงไม้ การแกะสลักหัวโลงจำนวน 12 รูปแบบหลัก และการตกแต่งฟันของศพในโลงไม้ แสดงลักษณะเฉพาะนัยของช่างฝีมือที่มีความชำนาญสูงในสังคม

      บทความนี้นำเสมอ ก) แนวคิดการศึกษาเกี่ยวกับเรื่องรูปแบบองค์กรทางสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมาชิกสังคมที่เป็นช่างฝีมือ จากการศึกษาเปรียบเทียบข้ามวัฒนธรรมเพื่อเป็นนัยในการเชื่อมโยงกับหลักฐานทางโบราณคดี ข) องค์ความรู้เกี่ยวกับสังคมและวัฒนธรรมโลงไม้โดยสังเขปที่มีช่างฝีมือเป็นสมาชิกสำคัญในการถ่ายทอดนัยทางวัฒนธรรมและสังคม และ ค) การสังเคราะห์ข้อมูลโบราณคดีจากงานวิจัยบนพื้นที่สูงใน อ.ปางมะผ้าเพื่ออธิบายในมิติทางสังคมของวัฒนธรรมโลงไม้

โลงไม้